Bezweren en betoveren
Mineke Schipper & Piet Schrijvers

Magie is net iets van lang geleden of van 'verre volken'. Magie,
hekserij en waarzeggerij zijn aspecten van de menselijke
werkelijkheid: ze maken deel uit van wat mensen geloven en hoe
ze zich gedragen, nauw verbonden als ze zijn met de menselijke
behoefte om de eigen leefomgeving onder controle te houden of
te krijgen. Een algemene definitie van magie zou kunnen zijn:
spreuken of handelingen die moeten leiden tot macht of controle
van de mens over krachten die hij of zij in de wereld tegen over
zich vindt.
Dat de antropologie van vele kanten haar licht op de magie heeft
laten schijnen, heeft niet altijd tot eensgezinde visies geleid.
Magie als westers concept blijkt heel verwarrend te zijn als het
zomaar wordt toegepast op andere culturen. De antropoloog
Geschiere spreekt dan o ok liever over 'oculte krachten', omdat
westerse termen als hekserij en toverij niet zonder meer goede
equivalenten zijn van bijvoorbeeld Afrikaanse termen en
praktijken op dit gebied. Anderzijds wijst hij er ook op hoezeer de
westerse termen sorcellerie, witchcraft en sorcery in Afrika zijn
ingeburgerd en overgenomen. Het blijft dan wel de vraag in
hoeverre ze dezelfde inhoud dekken als in Europa.
Goede en slechte tovenaars en tovenaressen, positieve en
negatieve magie, kruisen het pad van de lezer van de hier
verzamelde essays over literatuur uit Azië, Afrika, de Arabaische
wereld en Latijns-Amerika, maar ook uit Europa, al zullen sommige
lezers misschien - al dan niet met spijt - vaststellen dat magie in
de Nederlandse literatuur van vandaag niet meer is wat ze
geweest is. Gezien de vele genezers van uiteenlopende
alternatieve aard die zich ook in ons deel van de wereld steeds
meer met wonderbaarlijke praktijken bezighouden en die talrijke
klanten trekken, valt wellicht ook niet nog ooit een nieuwe
hausse aan magie in de letteren te verwachten.